De Theory of Change Nationale Bijenstrategie laat zien wat er nog nodig is om onze doelen te bereiken. Het bestaat uit een diagram met een uitleg. Waarom maakten we deze, samen met onze partners? En wat betekent dit voor de Nationale Bijenstrategie?
Wat is de Theory of Change Nationale Bijenstrategie?
De Theory of Change (ToC) geeft ons inzicht in wat we al doen voor bestuivers. Maar ook wat we nog niet doen, maar wat wel nodig is om onze doelen te halen. Samen met partners is er gekeken wat er nodig is om onze doelen te halen en hoe we dat willen bereiken.
Welke partners hebben we nog nodig en welke initiatieven? En hoe werken alle initiatieven samen aan het einddoel: in 2030 bestuivers en bestuiving duurzaam bevorderen en behouden? De ToC bestaat uit een diagram met uitleg. Het maakt duidelijk welke stappen we nog moeten zetten.
9 thema's
De ToC bestaat uit 9 thema's, waarbij acties horen. Voor elk thema is een partner ambassadeur. Hij of zij is het eerste aanspreekpunt voor dit onderwerp. Bij elk thema zijn daarnaast een of meer partners betrokken als mede-ambassadeur.
Samenwerking en lobby
Bij alle thema's stimuleren we samenwerking tussen partners en hun initiatieven. Een goede samenwerking draagt bij aan het behalen van onze doelen. Een voorbeeld van samenwerking tussen partners is het platform Bij-vriendelijk Zeeland. Hierin werken verschillende partners van de Nationale Bijenstrategie (NBS) samen om van Zeeland de meest bij-vriendelijke provincie te maken.
Vanuit de NBS werken we bijvoorbeeld ook samen met Deltaplan Biodiversiteitsherstel en NK Tegelwippen. Informatie daarover vind je op de websites Samen voor Biodiversiteit en NK Tegelwippen.
Dit zijn de thema's van de Theory of Change:
We willen onze kennis verder ontwikkelen en delen. Met de juiste kennis weten we beter hoe we bestuivers kunnen helpen. Dit doen we bijvoorbeeld door het onderzoeksprogramma Kennisimpuls Bestuivers.
Vanuit dit programma ontwikkelen 3 van onze partners kennis om (wilde) bestuivers in Nederland te behouden en te bevorderen. Deze kennis is voor iedereen beschikbaar.
Verschillende partners lobbyen om de bescherming van bestuivers beter te regelen in de wet- en regelgeving. Dit moet zorgen voor meer acties voor bestuivers. Nu dreigt meer dan de helft van de 360 bijensoorten in Nederland uit te sterven.
Zo zijn bestuivers nu opgenomen in het Nationaal Strategisch Plan. Het hele plan vind je op de website Toekomst GLB (pdf 12,3 MB).
Ook in de nieuwe Natuurherstelwet hebben bestuivers een plek gekregen. Je leest er meer over op de website van de Europese Raad van de Europese Unie.
Met educatie over de situatie en het belang van bestuivers werken we aan bewustwording. En willen we een blijvende gedragsverandering bereiken.
Een aantal van onze partners werkt met hun bijeninitiatief aan het thema educatie. Bijvoorbeeld Nederland Zoemt. Duizenden scholen gebruiken hun voorlichtingsmateriaal over het belang van bestuivers.
Ook de Nederlandse Bijenhoudersvereniging zet zich sinds 2022 in voor meer aandacht voor biodiversiteit en bijengezondheid in mbo-opleidingen. Dit doet ze samen met NBS-partners Yuverta en Imkers Nederland en met beroepsimkers en biologisch-dynamische imkers.
Lees ook het interview met onze ambassadeur educatie, Ger van Laak, van Yuverta.
Inwoners, overheid en andere grondeigenaren kunnen een groot verschil maken voor bestuivers. Door hun terrein bestuiversvriendelijk in te richten en te beheren.
Verschillende initiatieven van partners helpen om deze groene maatregelen te nemen. Zo stimuleert branchevereniging VHG haar leden om verschillende groene maatregelen te nemen. Dit doet ze door hoveniers praktische tools aan te bieden zoals handleiding De Levende Tuin op haar website.
Een ander initiatief voor groene maatregelen is dat van de provincies Noord-Brabant en Gelderland. Zij stimuleren ecologisch bermbeheer en geven daarvoor subsidie aan gemeenten.
We willen ervoor zorgen dat gewasbeschermingsmiddelen (GBM) geen negatieve effecten meer hebben op bestuivers. Dat kunnen we bereiken met kennis en regelgeving. Maar ook door alternatieven aan te bieden.
Je leest de resultaten van het laatste onderzoek naar GBM in het rapport Bestrijdingsmiddelen in tuinplanten 2022 (pdf 3.69 MB). Onze partners CLM en Natuur en Milieu voerden dit onderzoek uit voor Tuinbranche, ook partner van de NBS. Het rapport staat op de website van CLM.
We vragen meer aandacht voor bestuivers en bestuiving binnen de landbouw. Daarmee willen we zorgen voor een betere leefomgeving voor bestuivers in het agrarische gebied.
Een voorbeeld hiervan is het initiatief van partner Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO). Deze wil samen met boeren en tuinders de bij-vriendelijke omgeving versterken. In ons artikel 'Het boerenerf: ‘The Place to Bee!’ lees je meer over hun project.
Daarnaast werkt onze partner De Fruitmotor in verschillende projecten aan een meer natuurinclusieve landbouw en fruitteelt.
We willen de imkerij professionaliseren door:
⦁ opleiding
⦁ lobbywerkzaamheden
⦁ samenwerking
⦁ marketing
Professionalisering van de sector zorgt er ook voor dat imkers ondersteuning krijgen om de gezondheid van de honingbij te verbeteren. Zo hebben imkersverenigingen samen met Wageningen UR het Netwerk bijengezondheid Nederland opgezet.
En sinds 1 januari 2023 valt het Bijenteeltprogramma 2023-2025 (pdf 85.4 kB) onder het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) en in het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Je vindt dit programma op de website van partner Imkers Nederland.
Veel voedselgewassen en planten hebben bestuiving nodig om zich te kunnen voortplanten. Vooral (wilde) bijen zorgen voor deze bestuiving. Te weinig bestuiving leidt tot minder zaden en vruchten, waardoor er een voedseltekort kan ontstaan voor wilde diersoorten. Efficiënte bestuiving is daarmee noodzakelijk.
In het werkboek Bijen in de boomgaard (pdf 4.94 MB), op de website van NBS-partner De Fruitmotor, vind je voorbeelden hoe we aan dit thema werken.
We willen voedselconcurrentie tussen honingbijen en wilde bijen voorkomen. Om dit te bereiken zetten we in op kennis en kennisoverdracht. Een voorbeeld van kennisoverdracht vind je in hoofdstuk 6 van het boekje Helpdesk Bijenlandschap op de website Hulp voor Bestuivers.
Daarnaast hebben we in de ToC opgenomen dat afspraken en beheerrichtlijnen nodig zijn om voedselconcurrentie te voorkomen.
Wil je meer weten over de doelen en resultaten in de Theory of Change? Bekijk waar we nu staan op 5 jaar Nationale Bijenstrategie. Daar vind je ook ons rapport met een uitgebreid overzicht met resultaten en voorbeelden.
Bij het diagram van de Theory of Change is een tekening gemaakt.
Klik op de afbeelding om de tekening te vergroten.
Naturalis onderzocht in 2018 of de doelen van de Nationale Bijenstrategie haalbaar waren. Dit deed het in opdracht van het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Op dat moment had de NBS al zo'n 40 partners en initiatieven.
Het onderzoek liet zien dat we met de bestaande initiatieven onze doelen nog niet konden halen. Door deze conclusies besloot het ministerie van LNV een ToC uit te voeren. LNV, Naturalis en de partners van de NBS maakten samen de ToC.
Op deze pagina kun je het Diagram Theory of Change en de uitleg daarbij downloaden.
